Is het erg om een muurbloempje of buitenbeentje te zijn? Nee, in principe niet. Wat wél erg is, zonde zelfs, is jezelf zodanig aan de kant zetten dat je jezelf beknot. Over het belang van zelfexpressie, en hoe je de meningen van anderen naast je neerlegt.
Met zelfexpressie — en “prutswerk, geknoei, en broddelarij” — doel ik trouwens niet alleen op creatieve uitingen, maar op alle uitingen die iets zeggen over jou en wat jij belangrijk vindt, en die je zelfs zou doen (of zou willen doen) als je er niets voor betaald krijgt. Dat kan dus ook vrijwilligerswerk zijn, of een sport, of een (hobby)club bijvoorbeeld.
Het belang van zelfexpressie
In deze tijd, waarin zo’n beetje alles te koop is, iets pas de moeite waard lijkt als het op social media gedeeld kan worden of geld oplevert, en je binnen een paar seconden overal ter wereld gezien (en uitgelachen) kunt worden, is het moeilijker en enger dan ooit om jezelf uit te drukken.
Hoeveel zin heeft het om zelf iets te maken, als je het voor weinig geld kunt kopen? Waarom iets uitproberen, als anderen nu al veel beter zijn dan jij ooit zult worden? Wat als jouw (pruts)werk viral gaat en je in no time commentaar krijgt vanuit alle windstreken?
Bij mensen die verlegen zijn komt daar nog eens de voor ons vertrouwde overpeinzingen en onzekerheden bovenop.
“Kan ik dit wel maken?”
Ja, je kunt het maken. Sterker nog, soms moet je het maken. Hier is waarom.
Ten eerste helpt zelfexpressie ons om onszelf te ontdekken en te omarmen. Door onszelf uit te drukken, leren we wie we werkelijk zijn en wat we belangrijk vinden. Het maakt ons bewuster van wat we willen en nodig hebben. Bovendien draagt het bij aan het gevoel dat we leven, in plaats van dat we alleen maar een beetje toekijken hoe de rest het doet.
Ook biedt zelfexpressie een uitlaatklep voor stress, angst, en andere emoties. Het uiten van onze emoties is cruciaal voor onze mentale en emotionele gezondheid.
Ten derde: soms valt het kwartje pas als we de kwestie van ons af schrijven (of tekenen, of sporten, of pingelen, of …). Door op de één of andere manier in beweging te komen, kunnen er nieuwe perspectieven en oplossingen verschijnen. Die trouwens niet alleen waardevol kunnen zijn voor jouw eigen persoonlijke groei, maar ook voor die van anderen.
En dat brengt me bij het laatste punt. Door ons ding te doen, ons eigen (pruts)werk — hoe knullig ook — de wereld in te sturen, kunnen mensen met dezelfde waarden en interesses ons makkelijker vinden. En andersom.
Ik heb “my kind of people” gevonden toen ik op mijn 27e negen maanden vrijwilligerswerk ging doen in Polen, met andere jongeren van over heel Europa. Bracht het geld op? Nee. Vonden mensen het logisch dat ik naar Polen ging? Totaal niet. Hoe was het? Fantastisch!
Het probleem De uitdaging: maatschappelijke verwachtingen
Dat ik vaak een buitenbeentje ben, wil niet zeggen dat ik ongevoelig ben voor maatschappelijke druk.
Integendeel, zou ik willen zeggen.
In een wanhopige poging om erbij te horen, heb ik lang gedaan wat ik dacht dat mode was, of logisch was, of wat er van mij verwacht werd.
Daar komt nog eens bij dat ik op school zo vaak ben afgewezen door andere kinderen (en later tieners), dat “mezelf uiten” veruit het allerstomste leek wat ik kon doen.
Want hoe minder ik van mezelf liet zien, hoe minder munitie ik hen gaf.
Meer over de angst om afgewezen te worden in mijn blogpost: “Hoe maak je het verlaten van je comfortzone wat… comfortabeler?”
Doe bij deze gezellige cocktail van sociale druk en angst voor afwijzing ook nog wat druppels perfectionisme, en tadaaa! We nemen geen risico’s meer, durven ons niet kwetsbaar op te stellen, zijn bang om fouten te maken, en willen maar wat graag voldoen aan de verwachtingen van anderen.
Dat we daarmee onze eigen creativiteit en persoonlijke groei de nek omdraaien? Dat vergeten we voor het gemak eventjes. Totdat de gevolgen daarvan als een boemerang in ons gezicht knallen.
Hoe (toch) te blijven prutsen, knoeien en broddelen
Wat kun je doen om jouw creativiteit en persoonlijke groei de ruimte te geven?
- Leer jezelf te accepteren zoals je bent, met al je unieke eigenschappen en imperfecties. Dit geeft je de kracht om jouw ding te doen, ongeacht wat anderen denken.
- Stel duidelijke grenzen, voor anderen én voor jezelf, en zeg ‘nee’ tegen verwachtingen die niet bij je passen. Reserveer regelmatig tijd om aan jouw ding te werken, en bescherm die tijd. (Vooral tegen je eigen perfectionisme, angsten, en verantwoordelijkheidsgevoel.)
- Omring jezelf met mensen die je steunen. Zoek gelijkgestemden die je inspireren en motiveren om jezelf te zijn. Ze hoeven je werk niet mooi te vinden, ze hoeven niet eens te begrijpen wat je doet, als ze maar aanmoedigen dát je het doet.
- Wees moedig en durf risico’s te nemen. Het vergt moed om jezelf te uiten in een wereld die vooral geïnteresseerd is (of lijkt te zijn) in geld, expertise, perfectie, en “doe maar normaal”. Onthoud dat er maar één iemand is zoals jij, en dat je dit leven maar één keer meemaakt.
Welke van deze vier dingen vind jij het moeilijkst?
Hopelijk inspireert deze blogpost je om jezelf meer te uiten, en de bijbehorende uitdagingen aan te gaan.